تغذيه در قبل و بعد از پيوند كليه

نقش تغذيه قبل از عمل پيوند كليه:
 

تغذيه نقش بسيار مهمي در قبل از عمل پيوند همانند بعد از عمل كليه دارد. بسيار مهم است كه نيازهاي تغذيه اي فرد در دوران متناسب با داروهايي باشد كه فرد مصرف مي نمايد.
پروتئين مورد نياز: حفظ ذخيره پروتئين براي هر فردي كه قصد انجام پيوند كليه دارد مهم است. افرادي كه غذاهاي فقير از پروتئين مصرف مي نمايند و دچار سوء تغذيه ناشي از پروتئين مي باشند در ريسك بالاي عفونت قبل و بعد از عمل پيوند هستند.
چاقي: افرادي كه دچار اضافه وزن يا چاقي هستند و قصد پيوند كليه را دارند، بايد قبل از عمل با كمك يك متخصص تغذيه از رژيم هاي غذايي مناسب براي كنترل وزن استفاده نمايند. افراد چاقي كه تحت عمل پيوند قرار مي گيرند، در معرض خطر عفونت و تعويق در التيام زخم ها بعد از عمل مي باشند. علاوه بر آن اين افراد در ريسك بالايي براي بيماري هاي قلبي و ديابت قرار دارند.
اختلالات مربوط به استخوان: يك دسته از بيماري هاي مربوط به استخوان، هايپرپاراتيروئيديسم ثانويه ناميده مي شود. اين بيماري بيشتر در افراد مبتلا به مشكلات كليوي (به ويژه افرادي كه دياليزمي شوند) وجود دارد. در اين بيماري سطح هورمون پاراتيروئيد (PTH) بالا مي رود. سطح بالاي اين هورمون منجر به تضعيف بافت استخوان، دردهاي استخواني و افزايش ريسك بيماري هاي قلبي- عروقي مي شود. اگر اين اختلال شديد باشد بعد از پيوند نيز ادامه مي يابد. اين وضعيت را مي توان از طريق دارو و تغذيه درماني قبل از عمل پيوند كنترل نمود.

تغذيه بعد از عمل پيوند كليه:
 

بيماري كليه در مرحله پاياني از طريق دارو درمان نمي شود و براي آن دو راه درماني شامل دياليز و پيوند كليه وجود دارد. اين افراد فكر مي كنند كه با اين عمل كيفيت زندگي آنها بسيار مطلوب مي شود، چون محدوديت كمتري در مصرف مواد غذايي دارند، اما بيماران تحت عمل بايد دارو درماني را به كار گيرند و تحت نظر پزشك باشند.
آيا داروهاي مصرفي بعد از عمل پيوند كليه روي رژيم غذايي فرد تاثير خواهند داشت؟
رژيم غذايي فرد تحت داروهاي مصرفي كه براي جلوگيري از پس زدن پيوند به كار مي روند، قرار مي گيرد. دسته اي از داروها كه رژيم غذايي فرد را تحت تاثير قرار مي دهند عبارتند از:
1- استروئيدها(Prednisone)
2- سيكلوسپورين ها
3- tacrolimus
4- azathioprine
5- mycophenolate

پيوند كليه و تغيير وزن: به علت محدوديت كمتر اين افراد در مصرف مواد غذايي و احساس گرسنگي ناشي از داروهايي از قبيل استروئيدها اشتهاي آنها افزايش مي يابد و دچار اضافه وزن مي شوند، اما نبايد آنها را از خوردن غذا منع نمود، بلكه بايد در انتخاب مواد غذايي خود دقت بيشتري داشته باشند و متخصص تغذيه براي آنها برنامه غذايي مناسبي تنظيم نمايند كه فرد بتواند وزن ايده آل خود را حفظ كند.
آنها بايد از مصرف غذاهاي داراي كالري بالا (از قبيل غذاهاي چرب و شيريني ها) اجتناب نمايند و با مشورت پزشك، فعاليت فيزيكي خود را افزايش دهند. دسته اي از غذاها كه به كنترل وزن فرد كمك مي نمايد، شامل ميوه ها، سبزيجات خام، گوشت قرمز لخم، مرغ و ماهي كم چرب، محصولات لبني بدون چرب يا كم چرب و نوشيدني هاي بدون شكر مي باشند.
كنترل وزن به جلوگيري از بروز مشكلاتي مانند بيماري هاي قلبي، ديابت و افزايش فشارخون كمك مي نمايد.
افزايش كلسترول و تري گليسيريد خون: احتمال افزايش سطح كلسترول و تري گليسيريد خون بعد از پيوند كليه وجود دارد و افزايش سطح اين پروفايل هاي خوني موجب بروز بيماري هاي قلبي- عروقي مي شوند.
ديابت و پيوند كليه: فردي كه عمل پيوند انجام داده است، زماني كه از داروهاي استروئيدي استفاده مي كند، بدن او كمتر از كربوهيدرات ها استفاده مي نمايد و اين منجر به افزايش قند خون و در نهايت ديابت مي شود. پس بايد به او توصيه شود كه بيشتر از كربوهيدرات هاي پيچيده نظير ميوه ها، سبزيجات، غلات و حبوبات استفاده نمايد.
پيوند كليه و مصرف نمك: داروهايي كه بعد از عمل استفاده مي گردند (به ويژه استروئيدها)، موجب نگهداري مايعات در بدن مي شوند و مصرف نمك اين مشكل را بدتر مي نمايد و سبب افزايش فشار خون مي گردد. كنترل فشار خون در پيوند كليه بسيار مهم است.
پيوند كليه و مصرف پروتئين: مصرف پروتئين در اين دوران بسيار داراي اهميت مي باشد، زيرا موجب ساختن و بازسازي عضلات و بافت ها مي شود و نيز به التيام زخم ها بعد از جراحي كمك مي نمايد.علاوه بر اين مصرف استروئيدها موجب تحليل عضلاني مي شود كه مصرف پروتئين كمك زيادي به اين مشكل مي نمايد.
فسفر: بعد از عمل پيوند براي اينكه بدن بتواند تحليل بافت استخواني (كه نتيجه اختلال كليوي ايجاد شده است) را بازسازي نمايد، فسفر خون كاهش مي يابد، بنابراين متخصص تغذيه بايد به اين افراد غذاهاي داراي فسفر بالا (از قبيل محصولات لبني كم چرب) را توصيه نمايد.
پتاسيم: بعد از پيوند كليه بايد غذاهايي كه داراي پتاسيم مي باشند، مصرف نمود. اگر چه دسته اي از داروها سطح پتاسيم خون را افزايش مي دهند، اما دسته اي ديگر موجب كاهش آن مي شوند.
ورزش: ورزش و فعاليت بدني، اضافه وزن ناشي از مصرف داروهايي را كه موجب افزايش اشتها مي شوند، به حداقل مي رساند. ميزان ورزش بايد حداقل سه بار در هفته و هر بار 30 دقيقه باشد. البته ورزش بايد تحت نظر پزشك و طبق توصيه هاي او انجام شود.
منبع: دنياي تغذيه 97